Inspirerend ISAAC-nf congres zet communicatie in een nieuw perspectief

Het gevarieerde aanbod aan plenaire lezingen, workshops en de informatiemarkt gaven een goed overzicht van mogelijkheden en ontwikkelingen op het gebied van taalontwikkeling en ondersteunde communicatie (OC) bij mensen met communicatief meervoudige beperkingen.

Cameravrouw opent het congres

Rebecca Donkers opende het drukbezochte  jaarlijkse congres van ISAAC-NF op 3 oktober 2017. Zij legt het congres vast in een film. Door Cerebrale Parese kan Rebecca zelf niet spreken. Zij vertelt over haar eigen zoektocht naar een passend communicatiehulpmiddel en de rol die film hierin heeft gespeeld. In het project 'Mijn film mijn verhaal' maakte ze kennis met verhalen vertellen via films. Filmen bleek haar op het lijf geschreven en zij heeft inmiddels een driejarige filmopleiding afgerond.

Belang van kernvocabulaire

Een eyeopener voor veel congresgangers is het grote belang van het kernvocabulaire. Bij het opbouwen van vocabulaire op een communicatiemiddel denken we al snel aan woorden die  je nodig hebt om over een bepaald onderwerp te communiceren, het zogenaamde randvocabulaire. Bijvoorbeeld alle begrippen die je nodig kan hebben tijdens het eten, zoals brood, boter en mes. Uit onderzoek blijkt echter dat we door de dag heen voor 80% kernvocabulaire gebruiken, functiewoorden die in alle situaties toepasbaar zijn zoals lidwoorden, voornaamwoorden, voorzetsels en bijwoorden. Denk aan ik, jij en die. Juist  door deze woorden kunnen mensen taal ontwikkelen en ze zijn onmisbaar om gericht en precies een boodschap over te kunnen brengen. Zelfs ervaren professionals reageerden verrast  toen verteld werd, dat de verhouding kernwoorden en randwoorden 4:1 moet zijn. Dit is een handige richtlijn om mee te nemen in behandeltrajecten, evenals een lijst met de belangrijkste kernwoorden om uit te putten.

Vocabulaire in OC-hulpmiddel

Hoe zorg je nou voor passend vocabulaire in het OC-hulpmiddel van een gebruiker, waarbij je ook nog rekening houdt met de juiste verhouding in kern- en rand vocabulaire èn met het stimuleren van taalontwikkeling? Leonieke Wiertz vertelde hoe zij dit bij haar dochter heeft aangepakt. Geloven in de mogelijkheden van haar dochter en veel geduld hebben ervoor gezorgd dat haar dochter een stem heeft gekregen. Iets wat we bij Milo heel vaak tegen komen.

In een plenaire lezing en aansluitende workshops werd een vergelijking gemaakt tussen de communicatiesystemen PODD, Score en Proloquo2Go en hoe het aanbod van kernvocabulaire en randvocabulaire hierin geregeld kan worden. In de workshops werd hier ook de Grid3 aan toegevoegd. Toepassingen en mogelijkheden werden op een rijtje gezet. Alle systemen hebben hun eigen pluspunten en mogelijkheden. De gedetailleerde vergelijking geeft een goede basis voor een gebruiker een onderbouwde keuze te kunnen maken, heel waardevol!

Op de informatiemarkt kon één en ander nog eens uitgeprobeerd en nagevraagd worden en kon ook kennis gemaakt worden met andere systemen en hun mogelijkheden.

Vocabulaire en geletterdheid

Heel inspirerend was de workshop over leesonderwijs en OC. Loes Theunissen van de Maartenskliniek vertelde over de 'nonverbal reading approach (NRA)'. Een werkwijze waarmee je innerlijke spraak, lezen en spellen kunt stimuleren met inzet van OC. Wanneer een gebruiker van een OC hulpmiddel niet alleen afhankelijk is van foto’s en picto’s, maar ook kan lezen en schrijven nemen de communicatiemogelijkheden enorm toe. Het vocabulaire wordt dan oneindig groot, omdat met het alfabet alle woorden gemaakt kunnen worden. Loes heeft zich er op toegelegd om niet sprekende kinderen voor te bereiden op instroom in het leesonderwijs via de reguliere leesmethodes. Zij maakt hierbij gebruik van klankgebaren en multisensorisch ervaren van klanken. Zo laat ze het kind bij haarzelf voelen hoe de uitgesproken klank voelt aan de mond of  keel. 

Ze traint deze klanken binnen een betekenisvolle context met doelwoorden, bijvoorbeeld door het bedenken van een verhaal rondom de doelwoorden. Haar aanpak sluit goed aan bij het werken met woordepisodes binnen het ankergestuurd werken zoals dat bij stichting Milo gebeurt. In het artikel 'Ontluikende geletterdheid stimuleren' geeft Madelon Toussaint praktische tips voor het leren lezen en schrijven van kinderen met communicatief meervoudige beperkingen.

Optimaal inzetten van communicatiehulpmiddel

Na levering belandt een communicatieapparaat vaak in de kast of  wordt maar heel beperkt benut. In het COM project van o.a. Hogeschool Zuyd hebben ouders, professionals, gebruikers en onderzoekers nagedacht hoe het proces van leveren, gebruiken en evalueren van OC middelen verbeterd kan worden. Op 1 december wordt  een nieuwe website gelanceerd:

www.communicatiehulpmiddelen.com 

Hierin is alle informatie gebundeld die nodig is voor de genoemde fases, zoals een checklist voor levering en instructie, een checklist instructielevels (welke communicatiepartner moet wat weten), maar ook een bewustwordingscampagne met filmpjes en gadgets over OC om mensen enthousiast te maken nog voordat het middel er is.

Verder wordt op de website informatie gegeven over het vinden van een communicatie buddy, een forum om expertise te delen en een blog voor succesverhalen. Ook staat er een overzicht op van alle beschikbare OC hulpmiddelen met een zoekfunctie.

Tot slot

Aan het einde van de congresdag wordt de nieuwe website van ISAAC-nf geïntroduceerd. De vereniging wil met deze website en op Facebook een platform bieden voor het delen van de nieuwste ontwikkelingen en inzichten op gebied van OC.

Voorzitter Stijn Deckers nodigt de aanwezigen uit om hieraan een bijdrage te leveren. Dit kan bijvoorbeeld door informatie te delen, deel te nemen aan een werkgroep of zitting te nemen in de redactie van het op te richten Nederlandstalige wetenschappelijke tijdschrift voor ondersteunde communicatie.

Gerelateerde Berichten