Letters inzetten om de spraakverstaanbaarheid te verbeteren

, 12 oktober 2017

Ramon is twaalf  jaar. "Hij heeft een verminderde spraakverstaanbaarheid. Anderen begrijpen hem niet goed waardoor hij snel afhaakt. Vandaar dat we nu met letters aan de slag zijn”, vertelt zijn moeder Kartika.

Op achtjarige leeftijd sprak Ramon nauwelijks, zocht weinig contact en was op school zeer moeilijk leerbaar. "Ramon haalt zijn plezier en ontspanning vooral uit dingen doen en beleven en hij hoeft daar niet zozeer over te praten. Daarom heeft hij altijd een omgeving nodig die hem alert maakt en houdt en die hem stimuleert om te communiceren.” 

“Ramon zet de iPad niet graag in als ondersteuningsmiddel voor zijn spraak”

Samen met Milo is een ‘alertheidsignaleringsplan’ gemaakt. Daarin is beschreven hoe je kunt zien dat Ramon open staat voor contact en wat je kunt doen als hij minder alert is. “In het eerste behandeltraject zijn we gestart met het filmen en visualiseren van belevenissen  en de dag- en weekplanner zijn geïntroduceerd. Voor het delen van zijn ervaringen hebben we toen gekozen voor een iPad met Pictello en Scene & Heard. In deze apps kun je foto’s en VSD’s1 opnemen en je kunt daar picto’s aan toevoegen. Daarmee wordt Ramon op school en thuis uitgenodigd om te communiceren over wat hij heeft meegemaakt.”

Toen er communicatiemomenten ontstonden over afwijkingen in zijn dag- of weekplanning bleek dat deze aanpak werkte en Ramon sprongen in zijn ontwikkeling maakte. “Ramon haalt zijn plezier en ontspanning vooral uit dingen doen en beleven. Hij had moeite om initiatieven te nemen in de communicatie, waardoor het leek alsof hij weinig intrinsieke motivatie tot communiceren heeft. Daarom bleek vooral bij afwijkingen van de planning dat hij het best kan.”

Ramon neemt langzamerhand meer initiatieven in communicatie en wil dingen vertellen, maar vooral op school verstaan ze hem niet goed. “Nu zijn we bezig om zijn spraakverstaanbaarheid te verbeteren, zodat anderen hem beter kunnen begrijpen. Al snel bleek dat Ramon niet graag de iPad inzet om zijn spraak te ondersteunen. Opvallend is dat hij gebarentaal wel goed oppakt. En hij vindt het leuk om klanken te oefenen als dat wordt gekoppeld aan een fysieke activiteit of ervaring.”

  “Ik hoop dat Ramon de wereld om hem heen later beter kan begrijpen als hij voor hem functionele letters en woordbeelden ook kan herkennen”

Door een ervaring op school zijn de behandelaars gaan inzetten op geletterdheid. “Op het schoolplein moest Ramon op de rug van alle kinderen met zijn vinger een R schrijven. En ze gingen aan de slag met de klank ‘We gaan weerrrr rrrennen’. Binnen een kwartier had Ramon een perfecte R uitgesproken. Dat bleef hangen. Toen de juf daarna samen met Ramon de tafel ging dekken, was hij heel open en communicatief, hij bleef maar praten.”

Om zijn spraak te verbeteren wordt geoefend met klanken, en letters spelen daarbij ook een rol. De introductie van letters is ook een logisch vervolg in zijn ontwikkeling van concrete verwijzers naar fotoverwijzers naar picto’s naar letters en woordbeelden. “De verwachting dat hij niet zal leren lezen vind ik geen reden om niet met geletterdheid bezig te zijn. Als Ramon later letters en woordbeelden kan herkennen die voor hem functioneel zijn, dan helpt hem dat hopelijk om meer te begrijpen van de wereld om hem heen.”

 

 

“De behandelaars zijn nu bezig met het aanleren van NmG-gebaren. Om zijn spraak te verbeteren koppelen we activiteiten aan letters in combinatie met logopedie. En we werken met letterkaarten die we in ook in de WidgitGo- en Scene & Heard app op zijn iPad zetten. Deze worden dan aangevuld met gesproken taal en video. We hopen dat Ramon de iPad dus niet alleen voor het delen van ervaringen gaat gebruiken.

 

 “We koppelen letters aan activiteiten in combinatie met logopedie en leggen dat vast in letterkaarten”

Letters zijn voor Ramon abstracte dingen. Daarom is hij niet gemotiveerd om alleen letterklanken te oefenen. “Met de letterkaarten maken we letters meer concreet. Daarin geven we letters een context die aansluit bij zijn interesses en belevenissen. Ramon vindt pannenkoeken lekker en hij helpt graag mee bij het bakken. Voor de letterkaart P hebben we dan ook samen pannenkoeken gebakken en daar foto’s van gemaakt. Daarna hebben we samen de fysieke letterkaart gemaakt, die ook een tactiele letter bevat, een P uitgesneden uit een echte pannenkoek. In de letterkaart R hebben we een R geknipt uit het T-shirt dat hij aanhad tijdens de activiteit op het schoolplein.“ 

De letterkaarten zitten in een map die hij mee naar school kan nemen. “Hij kan met die letterkaarten vertellen wat hij heeft meegemaakt. Hij kan het herbeleven. En op een letterkaart ziet hij de bijbehorende picto’s, foto’s, gebaar en woordbeelden. We zetten de letterkaarten ook op de iPad en koppelen daar zijn  favoriete rijmpjes of liedjes aan. Ramon vindt ons pannenkoekenrijmpje heel leuk en in de iPad kan hij dat rijmpje horen én laten horen.”

Ramons behoefte om dingen duidelijk te maken groeit. “De taal die hij tot zijn beschikking heeft via de huidige picto’s en concrete verwijzers is echter niet afdoende om alles duidelijk te maken wat hij wil. Hij heeft meer taal en gebaren nodig om te kunnen communiceren over verleden en toekomst. Hij is gek van ridders, maar er zijn nog geen picto’s en concrete verwijzers om te communiceren over die fantasiewereld. Als je hem niet begrijpt haakt hij snel af. Dus aan ons de uitdaging om zijn hulpmiddelen goed aan te laten sluiten op de dingen die hij met anderen wil delen.”

 “Als je in het buitenland bent, hoef je een vreemde taal niet te beheersen om je daar toch een beetje te kunnen redden.”

Vindt Kartika dat geschreven taal extra onder de aandacht gebracht moet worden bij kinderen met een beperking? “Alleen als een kind gefrustreerd raakt, dan moet je iets niet doen. De verwachting dat kinderen vanwege hun beperking niet zullen leren lezen en schrijven is geen reden om ze niet in aanraking te laten komen met letters en geschreven taal. Geletterdheid gaat niet alleen over leren lezen en schrijven. Geletterdheid gaat vooral om communiceren. Als je in het buitenland bent, hoef je een vreemde taal ook niet te beheersen om je daar toch een beetje te kunnen redden ...”

Door de structuren en rituelen die zijn aangeboden is Ramon gaandeweg meer gaan praten. “Het zou fijn zijn als hij nog meer intrinsieke motivatie gaat ontwikkelen om te communiceren, omdat hij meer mogelijkheden heeft om zijn belevingswereld met ons te delen. We zijn net begonnen met inzetten op geletterdheid. Ik hoop dat het lukt om de koppeling te leggen tussen foto’s, picto’s, NmG- gebaren, letterklanken en woordbeelden. We kunnen dan veel breder met taal en communicatie bezig zijn. Nu vullen wij nog vaak voor hem in wat  hij wil op basis van onze observaties.” Als Ramon aan zijn omgeving duidelijk kan maken wat hij wil, dan wordt het makkelijker om voor hem een goede plek in de samenleving te vinden.”

1  Een VSD is een foto of een prent van een 'scene' uit een boek of van een activiteit waar je picto's aan kunt koppelen van begrippen die je wilt uitlichten.

Gerelateerde Berichten