Denk bijvoorbeeld aan een kind dat continu voorover gebogen in de rolstoel zit. Dit kind zal mensen alleen herkennen aan de schoenen die ze dragen, of het ritme van hun looppatroon. Dat is knap, maar onvoldoende om tot gerichte communicatie met de omgeving te komen.

Een ander voorbeeld is een kind dat zodanig slap is, dat de stoel altijd gekanteld staat en het blikveld en de kijkrichting overwegend naar het plafond is gericht.

Benadert de sociale omgeving deze kinderen vanuit het blikveld van het kind? Nee, want dan zouden we deze kinderen op onze knieën of op onze tenen moeten benaderen. Dat gebeurt niet, maar `t zou wel goed voor ze zijn. Het is belangrijk om ons te realiseren welk effect de houding van een kind heeft op interactiemogelijkheden.

Blikveld en kijkrichting

Het is overduidelijk dat voor kinderen die moeilijk hun houding kunnen handhaven een goede ondersteuning een vereiste is voor het waarnemen, oriënteren en het gericht communiceren met de omgeving. Denk bijvoorbeeld ook aan non-verbale communicatie via de gelaatsuitdrukking. De hoofdpositie is van groot belang voor kijkrichting, het maken van oogcontact, eten & drinken, bedienen van een communicatiehulpmiddel, enzovoorts. Alleen al door te kijken naar wat er om je heen gebeurt, ben je eerder in staat om je aan te passen aan je omgeving. Je ziet bijvoorbeeld wie er op je af komt lopen.

Beweeglijkheid

Zodra je de armen beweegt moet de romp stabiel kunnen blijven, of was dat nu juist de reden dat armen continu steun zoeken? Wordt de beweeglijkheid van armen door meer rompsteun te bieden functioneler en is deze te gebruiken voor reiken naar en grijpen of aanwijzen van een  communicatiehulpmiddel?

Soms is de beweeglijkheid zo groot dat een zithouding uit balans kan raken en op eigen kracht niet meer in balans is terug te brengen. In die situatie is fixeren en borgen van belang om de stabiliteit te behouden. Hierbij mag niet uit het oog verloren worden dat er ook voldoende bewegingsvrijheid overblijft. Het uitgangspunt is altijd dat je zoekt naar een houding die stabiel is en ook het minst energie kost. Soms moet je een houding innemen die veel inspanning vraagt, maar dan zal de duur waarover dat plaatsvindt voldoende bewaakt moeten worden.

Afstemming houding en belastbaarheid

Voor sommige kinderen is het letterlijk topsport om hun hoofd, armen of romp op te richten en stabiel te houden. Dit vraagt enorm veel energie en gaat ten koste van andere activiteiten. Hoe lang kan je een houding volhouden en hoe vaak op een dag? Afstemming met het sociale netwerk rondom de houding en belastbaarheid van het kind is dan ook van belang. Zoek ook naar een afwisselende houding, zoals staan in een statafel (dit verhoogt de alertheid en doet aanspraak op de hartpompfunctie), liggen in de bedbox, de rolstoel achterover kantelen of het gebruik van een relax-stoel.

Houdingsstabiliteit

Het bieden van houdingsstabiliteit, de afwisseling daarbij en hoe je dat kan creëren verschilt per individu en per situatie. Het is belangrijk om goed op de houding te letten. Schakel een ergotherapeut of fysiotherapeut in bij vraagstukken hierover. Gezien de complexe problematiek zou een houdings-paspoort eigenlijk onderdeel moeten zijn van een communicatiepaspoort. Juist voor deze groep met forse houdingsvraagstukken kan dat zorgen voor eenduidigheid bij de inspanning en belastbaarheid naar communicatie en interactie.