Ontluikende geletterdheid stimuleren

Hoe heb jij leren lezen en schrijven? Waarschijnlijk met maan-roos-vis, zittend op een stoeltje te midden van je vriendjes in groep drie.

Niemand heeft zich van tevoren afgevraagd òf je het ooit zal leren of hoe goed je zal worden.

Iedereen heeft het potentieel om te leren lezen en schrijven en met iedereen wordt geoefend totdat minimaal het basisniveau is bereikt. Als je een beperking hebt verloopt dat anders. Leren lezen en schrijven heeft dan niet de prioriteit en komt vaak helemaal niet aan de orde. Dat is een groot gemis in een maatschappij waarin geschreven en visuele taal een belangrijke rol inneemt.

Leren lezen en schrijven is net zo belangrijk voor kinderen met communicatief meervoudige beperkingen (CMB). Het aanleren daarvan hoeft niet zoveel anders te verlopen dan in het reguliere basisonderwijs.

Wat is ontluikende geletterdheid?

Vanaf de geboorte komt een kind in aanraking met gesproken en geschreven taal. Nog voordat er daadwerkelijk met lezen en schrijven wordt begonnen, doet een kind ervaring op met vormen van taal zoals lettertekens, symbolen en pictogrammen. Het kind herkent bijvoorbeeld het logo van de favoriete snackbar of speeltuin waar het graag komt of de gender poppetjes van de wc. Het zijn voorbeelden van hoe wij gebruik maken van schrift om onze boodschap over te brengen.

De fase waarin het kind voor het eerst ervaring opdoet met schriftelijke taal noemen we ontluikende geletterdheid. Een fase waarin het kind ervaart dat iets visueels – een foto, logo of letters - een ervaring representeert. Deze ervaringen vormen een belangrijke basis voor het daadwerkelijk leren lezen en schrijven. Dit zijn ervaringen die élk kind op kan én moet doen. Voor kinderen met CMB moeten deze ervaringen geïntegreerd worden in het onderwijsaanbod zodat ook zij expliciete ervaringen op kunnen doen met geschreven taal.

Hoe stimuleer je ontluikende geletterdheid bij kinderen met CMB?

 Bied geschreven tekst op verschillende manieren aan in de omgeving. 

  • Denk aan het herkennen van de eigen naam (labels) in jas en op broodtrommel, boodschappenlijstjes, briefjes die je stuurt naar elkaar; het kind ziet gedurende de dag expliciet hoe in zijn of haar omgeving gebruik gemaakt wordt van geschreven taal. Nodig het kind ook uit om te schrijven en/of na te tekenen, speel en ervaar met letters. 
  • Bied toegang tot lezen en schrijven.
    Schep de mogelijkheid om zelf een boek te pakken maar ook om zelf een verhaal te maken en vertellen. Gebruik foto’s, plak, knip en verf om samen een boodschap over te brengen. Nodig uit om daarbij zoveel mogelijk vormen van taal aan toe te voegen.
  • Lees interactief voor.
    Lees boekjes voor die aansluiten bij de belevingswereld van het kind. Niet 1 maar misschien wel tientallen keren. Integreer levendige en concrete materialen vanuit het boek tijdens het voorlezen, zet ondersteunende communicatiemiddelen in en heb aan dacht voor de interactie tussen kind(eren) en volwassene. Op onze website staat een mooi verhaal waarin Judith Stoep wat tips geeft.
  • Beeld het verhaal uit of vul het aan.
    Ga na het lezen van het boek samen ‘op avontuur’ en doe ervaring op met dat wat je gelezen hebt. Verkleed, schmink of speel net zoals in het boek.

Meer praktische voorbeelden

  • Stimuleer tot het maken van bijvoorbeeld de letter O en toon daarbij een afgebeelde O in combinatie met bijvoorbeeld het woordbeeld en een afbeelding van de rOOs.
  • Gebruik naamsticker in jas of op broodtrommel.
  • Bak koekjes in de vorm van een letter.
  • Stempel, krijt, knip en kleur letters.
  • Geef een letter aan je knutselwerk en plak hem er bovenop, de H van Hoed.
  • Hinkel op woorden.

 

  • SSSSSSpeel SSSSSSamen met SSSSSSchuim en benadruk deze letters en woorden.
  • Lees een boek, iedere keer met een ander doel of op zoek naar een andere letter.
  • Speel memory of verstoppertje met letters of woorden.
  • Stel iedere week een aantal letters centraal en verzin daar spelletjes bij, bijvoorbeeld de K, P en L; schminck of teken een Konijn, Poes of Leeuw; eet Kaas, Pasta of Leverworst; knutsel met Krijt, Papier en Lijm; schmink je Kin, Pols of Lip.
  • Lees samen een reclamefolder en benoem wat je ziet.

Gerelateerde Berichten