Communiceren met je ogen

Er zijn mensen die alleen met hun ogen kunnen communiceren. Milo geeft onafhankelijk adviezen over de selectie van oogbestuurde spraakcomputers. Wanneer zet je een oogbestuurde spraakcomputer in en waar let je op bij de keuze?
Danielle Golsteijn en Gerna Scholte leggen uit wanneer je een oogbestuurde spraakcomputer inzet en waar je op moet letten bij de keuze.

De laatste jaren heeft de ontwikkeling van oogbestuurde computers een enorme vlucht genomen. Aanvankelijk werden ze vooral gebruikt door volwassenen met ALS of een andere lichamelijke aandoening. Tegenwoordig worden deze computers ook met grote regelmaat ingezet als hulpmiddel voor jonge kinderen met Cerebrale Parese, Rett syndroom of een andere aandoening, waarvoor het bedienen van een touchscreen niet mogelijk is.

Spraakcomputer voor jonge kinderen

Een spraakcomputer kan vanaf zeer jonge leeftijd ingezet worden, want met spelletjes kan een jong kind leren om de computer met zijn of haar ogen te bedienen. De hulpmiddelenleveranciers ondersteunen graag bij een passing en indien nodig een proefperiode. Ondersteunde Communicatie is voor alle leeftijden. Ook als het gaat om een spraakcomputer op basis van oogbesturing. Inmiddels is gebleken dat ook jonge kinderen succesvol gebruik kunnen maken van een oogbestuurde computer, als zij voldoende ondersteund taalaanbod krijgen vanuit hun omgeving. Ouders ondersteunen hun spraak bijvoorbeeld met een boek met pictogrammen en laten ook zien waar het kind een symbool kan vinden op de computer.

Voorbereiden op oogbesturing

Een oogbestuurde computer wordt meestal niet als eerste optie gezien. Soms werkt men eerst aan het verbeteren van de verstaanbaarheid of bijvoorbeeld de handmotoriek. Men hoopt dat het bedienen van een touchscreen toch mogelijk wordt of beter zal gaan. In andere gevallen wordt enkel een doorkijkraam ingezet om via de blikrichting een beperkt aantal woorden en uitdrukkingen beschikbaar te maken. Dit heeft als voordeel dat er relatief weinig kosten gemaakt hoeven te worden om te onderzoeken of het kind meer in z’n mars heeft. Een doorkijkraam kan het kind echter ook belemmeren, doordat het niet continu beschikbaar is en het kind afhankelijk is van de voorselectie van symbolen die de omgeving maakt.

Verschillende types oogbesturing

Er zijn inmiddels diverse types oogbesturing die voor verschillende gebruikers meer of juist minder geschikt blijken te zijn. De bekendste is waarschijnlijk de I-serie van Tobii Dynavox met een ingebouwde oogbesturingsbalk.

Ook zien we de PCEye Explore of Mini veel, die beiden gecombineerd kunnen worden met een Windows-tablet. Deze types hebben ook de grootste trackbox, het gebied waarin de persoon vrij heen en weer kan bewegen tijdens de bediening.

Losse oogbesturingmodules, zoals een PCEye Mini, de MyGaze, Eyetech TM5 en Eyegaze Edge bieden de mogelijkheid om bekende touchscreen spraakcomputers zoals de Tellus 5, Mobi en de GridPad te bedienen met blikrichting.

De verschillende types hebben elk hun eigen kenmerken. De Eyegaze Edge is bijvoorbeeld goed bedienbaar met 1 oog door een persoon die stil zit. 

De oogbesturingsmodules van Tobii Dynavox en MyGaze zijn zeer snel in het detecteren van ogen als deze buiten de trackbox zijn geweest, waardoor je de computer direct kunt bedienen. De GridPad met MyGaze geeft voortdurend feedback aan de gebruiker over zijn positie in de vorm van een klein groen vakje.

Onafhankelijke selectie van spraakcomputers

Bij Stichting Milo vinden we het belangrijk dat er een adequate onafhankelijke selectie gemaakt wordt voor een communicatiehulpmiddel (al dan niet met oogbesturing). Onze behandelaars leren daarom werken met verschillende systemen zodat ze de voor- en nadelen zelf kunnen ervaren met verschillende types cliënten. Want wat voor de een wel werkt, kan voor de ander juist geen goede keus zijn. Een spraakcomputer is een kostbaar hulpmiddel dat door de zorgverzekeraar vergoed wordt.

 

Alternatieven voor spraakcomputer

Zo’n hightech hulpmiddel biedt niet in alle situaties uitkomst. In een ruimte met veel condens en water is het niet verstandig om een elektrisch apparaat te gebruiken en omdat deze bedieningsmethodiek gebruik maakt van infrarood licht, kun je de computer in de zon niet goed gebruiken. Het is belangrijk om voor die momenten een alternatief hulpmiddel beschikbaar te hebben. Denk daarbij aan een doorkijkraam of partner-ondersteund-scannen waarbij de communicatiepartner de woorden in een vaste volgorde opleest en het kind via de blik of een handbeweging het voorgelezen woord selecteert. Ook deze alternatieven worden door de OC-behandelaars van Milo samen met de cliënt en het sociale netwerk in kaart gebracht.  

 

Bent u betrokken bij een persoon die baat zou kunnen hebben bij een oogbestuurde computer? Dan helpen de OC-behandelaars van Milo u graag met het zoeken van het geschikte hulpmiddel. Er zijn namelijk veel verschillende soorten hardware, software en indelingen van de woordenschat beschikbaar. Samen met u kunnen we verschillende opties uitproberen en vergelijken. In samenwerking met de leveranciers plannen we vervolgens een proefperiode in om te onderzoeken of de spraakcomputer inderdaad meerwaarde heeft. Daarna geven wij een onafhankelijk advies.

Gerelateerde Berichten