Lichaamsbesef is belangrijker dan je misschien denkt. De Sherborne bewegingspedagogiek is een bewezen methode om de ontwikkelingsmogelijkheden van mensen te stimuleren door middel van beweging. Bewegen en het opbouwen van lichaamsbewustzijn of lichaamsbesef  spelen een belangrijke rol in de communicatieve ontwikkeling. Jezelf en de wereld om je heen ervaren door je erin te bewegen is noodzakelijk om kennis op te doen, om jezelf en anderen te leren kennen.

Bij Milo nemen de Sherborne bewegingslessen een belangrijke plaats in. Niet alleen binnen KLIN©, maar ook in IkOOC-trajecten kan via Sherborne gewerkt worden.

Veel kinderen met communicatief meervoudige beperkingen (CMB) hebben vaak ook een verminderd lichaamsbesef en een verstoorde sensorische informatieverwerking. Dit belemmert de communicatieve- en taalontwikkeling. Tijdens de Sherborne lessen rollen we de kinderen bijvoorbeeld in een mat en vragen ze om hier zelf weer uit te rollen. Een kind dat het eigen lijf slecht waarneemt heeft hier moeite mee, sommige kinderen lukt het gewoon niet. 

Doordat het kind moeite heeft om lijfelijk te ervaren wat de begrippen “in” en “uit” echt betekenen kan het moeilijk betekenis geven aan deze begrippen. Dit geldt ook voor andere begrippen zoals op en onder. Sherborne biedt veel mogelijkheden om hier op een speelse manier aan te werken.

De Sherborne pedagogiek

Binnen de Sherborne bewegingspedagogiek wordt gestart bij de basis die vergelijkbaar is met de ontwikkeling van een jonge baby. Door het kind te koesteren, te verzorgen en te bewegen wordt lichaamsbewustzijn en het bewust zijn van de ander opgebouwd. Zo kan vertrouwen in het eigen lichaam groeien en groeit ook een gevoel van emotionele en fysieke veiligheid. Activiteiten tijdens de Sherborne lessen worden steeds gestart vanuit het veilige “huisje” dat door de begeleider  gevormd wordt door het kind voor zich tussen de benen te zetten en zo vast te houden.

Van hieruit wordt er samen bewogen waarbij liedjes worden gezongen en vanuit deze basis kan de relatie met de omgeving en anderen in die omgeving verkend worden en verder groeien.

En er kan geoefend worden met communicatie. Daarom zijn Sherborne bewegingslessen heel waardevol voor mensen met CMB.

Voor iedere deelnemer worden persoonlijke doelen opgesteld die aansluiten bij de ontwikkelingsfase en mogelijkheden.

Grondlegger Veronica Sherborne

Sherborne is als bewegingspedagogiek ontwikkeld door Veronica Sherborne (1922-1990). Zij was een Engelse fysiotherapeut die veel werkte met meervoudig beperkte kinderen.

Op grond van haar ervaringen en vele observaties kwam zij tot de conclusie dat geen of onvoldoende lichaamsbesef directe gevolgen heeft voor de wijze waarop een kind zich beweegt in de ruimte. Wanneer je bijvoorbeeld gaat dansen met de kinderen zie je dat kinderen met weinig lichaamsbesef moeite hebben om zich soepel door de ruimte te bewegen en de hele ruimte te gebruiken. Sommige kinderen blijven gewoon staan of gaan op de grond zitten.

Ook bij het aangaan van relaties speelt lichaamsbesef een belangrijke rol. Je ziet dit bijvoorbeeld terug in de Sherbornelessen bij het schuitjevaren samen met een ander (tegenover elkaar zittend elkaars handen vasthouden en samen heen en weer bewegen). Een kind met weinig lichaamsbesef kan zich moeilijk afstemmen op de ander en beweegt niet soepel mee in het ritme.  Via lichaamsbesef en het aangaan van relaties met anderen ontwikkelt een kind een identiteitsgevoel of zelfbewustzijn. Een zelfbewustzijn is een vertrekpunt voor leren. Als dat ontbreekt, kan een kind onvoldoende leren over de omringende wereld.

Drie pijlers

De Sherborne pedagogiek is gebaseerd op drie pijlers:

• Lichaamsbewustzijn

Door bewegingen te ondergaan of zelf te bewegen leert een kind zijn lichaam en de mogelijkheden ervan kennen en ontwikkelt zo lichaamsbewustzijn. Via eenvoudige bewegingservaringen help je een kind om zich te concentreren en te richten op het eigen lichaam. Je helpt het te luisteren naar lichamelijke sensaties. Het kind wordt  zich zo bewust van de mogelijkheden en beperkingen van het eigen lichaam. Zo groeit het vertrouwen in zichzelf.

•  Ruimtebewustzijn

Een kind dat zich veilig voelt en zelfvertrouwen heeft,  zal steeds verder op verkenning gaan in de wereld om hem heen. Via bewegingservaringen kan het kind ervaringen op gaan doen met zichzelf in relatie tot de ruimte. Het kan “aan den lijve” begrippen gaan ervaren als ver en dichtbij, groot en klein, snel en langzaam, op, onder, achter etc. De begrippen worden fysiek ervaren door tast en beweging en krijgen zo werkelijk betekenis.

• Relaties

In relatie tot de ander kan het kind zichzelf beter leren kennen. Door lichaamscontact en oogcontact groeit de relatie tussen kind en volwassene. Via eenvoudige bewegingsspelletjes wordt langzaam het vertrouwen in die ander opgebouwd en kan er geëxperimenteerd worden met verschillende vormen van interactie.

Er kan geoefend worden met “met elkaar”-relaties waarbij de één voor de ander zorgt. Hierbij gaat het om afstemming en vertrouwen.

In “tegen elkaar”-relaties leert het kind om lichaamskracht te beheersen, standvastig te zijn en toch rekening te houden met de ander.

In de “samen”-relaties leren de kinderen om samen te werken.

De begeleiding van het kind wordt aangepast aan wat het op dat moment aankan. Het contact kan variëren van koesterend zorgdragen voor, naar uitdagen tot initiatieven, tot aanmoedigen van het kind om zich tegenover de volwassene te durven plaatsen.

Bewegen, lichaamsbewustzijn en taalontwikkeling

Een kind leert begrippen door hier ervaringen mee op te doen, deze te beleven, voorwerpen te onderzoeken. Je weet pas echt wat koud en warm is als je dit zelf gevoeld hebt. Door ergens onder te kruipen wordt het begrip “onder” werkelijk beleefd en ervaar je hoe groot je lichaam is. Door begrippen in verschillende contexten zelf te ervaren krijgen ze betekenis en inhoud. Uit onderzoek is gebleken dat in de hersenen de motorische gebieden voor de lichaamsmotoriek en de spraakmotoriek dicht bij elkaar liggen. Bij jonge kinderen zijn deze gebieden nog erg met elkaar verweven. Stimuleren van de lichaamsmotoriek heeft daarom ook direct een positief effect op de spraakmotorische ontwikkeling. Bovendien is bekend dat bewegen de alertheid en de aandacht verbetert waardoor ook de gerichtheid op het maken van contact en het samen bezig zijn zal verbeteren.

Sherborne als onderdeel van het KLIN© behandelprogramma

Bij KLIN© geven we het hele jaar door in kleine groepjes Sherborne lessen aan de kinderen, waarbij de kinderen één op één worden begeleid door een voor hen vertrouwd persoon. We streven ernaar dat de oefeningen ook thuis gedaan worden zodat de kinderen ook daar, in de vertrouwde omgeving kunnen oefenen. Voor familieleden kan Sherborne een leuke gezamenlijke activiteit zijn om plezier met elkaar te beleven.

Tijdens de lessen koppelen we aan de ervaren begrippen direct passende vormen van ondersteunde communicatie. We sluiten hierbij zoveel mogelijk aan bij het eigen communicatiesysteem van de kinderen. Op deze manier wordt er binnen de Sherborne lessen gewerkt aan het uitbreiden van het begrippennetwerk van de kinderen vanuit de eigen ervaring.

De Sherborne lessen worden bij  KLIN© dan ook multidisciplinair opgezet. Fysiotherapeut en logopedist werken hierbij nauw samen. Voor alle kinderen worden persoonlijke doelen geformuleerd. Je kunt hierbij denken aan: oogcontact maken, initiatief nemen, keuzes maken, op de beurt wachten, benoemen met gebaar of pictogram, koprol maken en stabiel zitten op de rug van de begeleider (paardje rijden).

Tot slot

We zien elke keer weer mooie ontwikkelingen tijdens de Sherborne lessen. Kinderen die hun lichaam beter gaan beheersen en beter (oog)contact gaan maken. Kinderen waarbij het zelfvertrouwen groeit en die meer durven. Kinderen die meer oog krijgen voor andere kinderen. Ook zien we veel gebeuren tussen ouders en hun kinderen. Sherborne is vaak een nieuwe manier om plezier met elkaar te beleven, ook in gezinnen waar dat niet meer altijd vanzelfsprekend was. Om al deze redenen is Sherborne een waardevolle aanvulling op de behandelprogramma’s van Milo.